Σε αυτό το Β’ μέρος της ανάλυσής μας για το πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας μετά τις τελευταίες εκλογές, θα δούμε το χώρο στον οποίο κινούνται ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ. Διότι, παρά τις διαφορές τους, τα δύο αυτά κόμματα στοχεύουν το ίδιο κοινό.
Ο Προοδευτισμός
Προοδευτισμός είναι η εννοιολογική λέξη με την οποία το (παλιό) ΠΑΣΟΚ αντικατέστησε την «αριστερά». Στη δεκαετία του ’90, και ενώ το ΠΑΣΟΚ είχε κυβερνήσει αρκετά χρόνια, θεωρήθηκε χρήσιμο να γίνει αλλαγή του ονόματος της πολιτικής από «αριστερή» σε «προοδευτική». Από τότε, όποιος πολιτικός ήθελε να υπάγεται στην κεντροαριστερά χρησιμοποιούσε τον όρο «προοδευτικός». Αυτό συνέβη διότι οι εφαρμοζόμενες πολιτικές άρχισαν να προέρχονται από την ανάγκη της χώρας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και οι πολιτικές αυτές μόνο αριστερές δεν ήταν. Προοδευτισμός λοιπόν είναι οι ευρωπαϊκές (κεντροδεξιές) πολιτικές που πέρνονται από κεντροαριστερές κυβερνήσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε διακυβέρνηση ως «πρώτη φορά αριστερά» και την ολοκλήρωσε ως «προοδευτική συμμαχία».
ΣΥΡΙΖΑ
Είναι ξεκάθαρο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αντιμετωπίζει κρίση επιβίωσης. Και αυτό συμβαίνει διότι το κόμμα δεν έχει κάνει update από το 2016, όταν και εκδίωξε τους 50 κάτι βουλευτές. Όμως είναι 2023, και οι συνθήκες στην Ελλάδα διαφορετικές. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν «ενημέρωσε» τα στελέχη και τις πολιτικές του ως όφειλε. Σε καμία περίπτωση δεν έδωσε ελπίδα στο λαό, και αν κάτι έχουμε καταλάβει μετά από τόσες εκλογικές διαδικασίες είναι ότι αυτός που θα κερδίσει τις εκλογές θα έχει μεταξύ άλλων προσφέρει και ελπίδα στο λαό. Η χώρα έχει σχεδόν βγει από τα μνημόνια και την κρίση, υπάρχει ανάπτυξη, και ο ΣΥΡΙΖΑ πολιτεύεται με όρους 2016.
Δεν είμαι μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ για να γνωρίζω από πρώτο χέρι τι συζητείται στα πολιτικά του συμβούλια. Αυτό όμως που είναι φανερό είναι ότι αντί να δημιουργηθεί μια ολοκληρωμένη πρόταση διακυβέρνησης της χώρας δημιουργήθηκαν προτάσεις μικροπολιτικών με αριστερό πρόσημο με στόχο την ανακούφιση μειοψηφικών ομάδων. Αν όμως ο ΣΥΡΙΖΑ μετά από τόσα χρόνια είναι ακόμα δέσμιος των αριστερών συνιστωσών και καταβολών του, και δεν μπορεί να προσελκύσει ευρύτερες κοινωνικές μάζες, είναι καταδικασμένος να επιστρέψει σε ένα μονοψήφιο ποσοστό και να ξανααποτελέσει κόμμα διαμαρτυρίας.
Τσίπρας και νέος πρόεδρος
Όση ενημέρωση σε στελέχη και πολιτικές χρειάζεται ο ΣΥΡΙΖΑ, άλλη τόση σταθερότητα θα έπρεπε να έχει στη θέση του προέδρου του. Κι αυτό γιατί ο Τσίπρας έχει προφίλ που είναι μίλια μακριά από τον αμέσως επόμενο υποψήφιο πρόεδρο. Ο Τσίπρας είναι χαρισματικός, επικοινωνιακός, χωρίς ιδεοληψίες, έχει διατελέσει πρωθυπουργός, και είναι τίμιος και ειλικρινής, πράγμα σπάνιο για πολιτικό. Έχει χτίσει το αρχηγικό του προφίλ μέσα από δυσκολίες διακυβέρνησης και αυτό είναι κάτι που μένει, δεν φεύγει με 1-2 εκλογικές ήττες. Τίμιος γαρ, δεν θα μπορούσε να μην παραιτηθεί μετά από τέτοια ήττα, έκανε όμως λάθος που δεν έβαλε υποψηφιότητα να επανεκλεγεί.
Κατά την δική μου άποψη, ο Τσίπρας έπρεπε να βάλει υποψηφιότητα για πρόεδρος και να έκανε αναγγελία επανίδρυσης του ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι μετά τη (σίγουρη) επανεκλογή του, θα έπρεπε να καθαρίσει το κόμμα από τις μειοψηφικές αντιλήψεις (που στο ΣΥΡΙΖΑ δημιουργούν πολιτικές) και να ιδρύσει ένα μοντέρνο κεντροαριστερό κόμμα με προτάσεις διακυβέρνησης. Αυτή βλέπω σαν μόνη δυνατότητα επανάκαμψης του ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτή δεν μπορεί να έρθει από άλλο πρόεδρο, κανείς άλλος δεν έχει το ειδικό βάρος να το κάνει. Με βάση αυτά, δεν είναι δύσκολο να προβλεφθεί η περαιτέρω κατρακύλα του ΣΥΡΙΖΑ και με το νέο πρόεδρο. Ο Τσίπρας ήταν/είναι asset για τον ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς αυτόν πρόεδρο θα πέσει εκλογικά κι άλλο.
ΠΑΣΟΚ
Χαράς ευαγγέλια θα έπρεπε να είναι η παραπάνω ανάλυση της κατάστασης στο ΣΥΡΙΖΑ για το ΠΑΣΟΚ. Έλα όμως που δεν είναι. Αρκεί η ανάγνωση των αποτελεσμάτων των δυο εκλογικών αναμετρήσεων για να το δει κανείς αυτό. Όχι βέβαια η ευθεία σύγκριση, διότι οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις είχαν διαφορετική συμμετοχή πολιτών. Κρατώντας τα πράγματα απλά, υπολογίζοντας αναλογικά τις ψήφους που θα είχαν τα δύο κόμματα αν κρατάγαμε τη συμμετοχή ίδια, ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει τον μήνα μεταξύ των δύο αναμετρήσεων περίπου 115,000 ψήφους και την ίδια στιγμή το ΠΑΣΟΚ πέρνει μόνο 30,000 παραπάνω. Σαν να έχει φτάσει δηλαδή σε ένα πλατώ στον αριθμό των επιπλέον ψηφοφόρων που μπορεί το ΠΑΣΟΚ να πάρει από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Είναι προφανές ότι και το ΠΑΣΟΚ έχει κρίση ταυτότητας. Και το ΠΑΣΟΚ έχει πρόβλημα στα στελέχη του και στις πολιτικές του. Ο Ανδρουλάκης δεν είναι κακός, αλλά δεν φαίνεται να έχει το ειδικό βάρος να γεμίσει τα παπούτσια του προέδρου ενός τόσο βαρύ ονόματος οπως το ΠΑΣΟΚ. Ούτε τις πολιτικές έχει. Το ΠΑΣΟΚ καιρό τώρα είναι ένα κόμμα διαμαρτυρίας, με ψηφοφόρους τους νοσταλγούς του παλιού ορθόδοξου ΠΑΣΟΚ. Αυτού που, 10 και πλέον χρόνια μετά την πτώση του, δεν έχει αποδομηθεί πλήρως στην συνείδηση των πολιτών, σημαντικό μέρος των οποίων νοσταλγούν τις μέρες των παχιών αγελάδων και ενδόμυχα αναρωτιούνται «μήπως ξανά;».
Για να επανέλθει όμως το ΠΑΣΟΚ χρειάζεται μοντέρνες πολιτικές και αξιόλογα στελέχη. Και φυσικά, πρόεδρο που να εμπνέει, αφού ιστορικά είναι αρχηγικό κόμμα. Γενικά χρειάζεται παρόμοια πράγματα με τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι ξεκάθαρο ότι όποιος από τους δύο τα κάνει καλύτερα τα επόμενα χρόνια θα λάβει και τον τίτλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης μέσα στη βουλή. Για την διακυβέρνηση όμως, χρειάζονται κι άλλα πράγματα (που δεν είναι θέματα του παρόντος άρθρου).
Το ΠΑΣΟΚ του Τσίπρα
Συμπερασματικά, η κεντροαριστερά έχει αυτή τη στιγμή δύο brand names που μπορούν να συσπειρώσουν, το όνομα του ΠΑΣΟΚ και τον Αλέξη Τσίπρα. Αν υπήρχε τρόπος αυτά τα δύο να ενωθούν, τότε τουλάχιστον επικοινωνιακά οι κεντροαριστεροί θα έβρισκαν μια ομπρέλα να μπουν από κάτω. Φυσικά, η παραγωγή πολιτικής αυτού του συνασπισμού θα ήταν εξίσου σημαντική για προσέλκυση ψηφοφόρων, αλλά τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και ο Τσίπρας αυτό το know how το έχουν.
Μιλώντας τώρα, καλοκαίρι 2023, αυτή η συνεύρεση μοιάζει δύσκολο να συμβεί. Ίσως να έπρεπε να συμβεί νωρίτερα, με συνένωση ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ, όπου το ΠΑΣΟΚ θα έβαζε το όνομα και ο ΣΥΡΙΖΑ τον αρχηγό. Ακόμα κι έτσι όμως, κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να φέρει το μέλλον. Αν ο Τσίπρας δεν εξαφανιστεί από την πολιτική, αν ανεξαρτητοποιηθεί ιδεολογικά τόσο όσο (ίσως και πολιτικά, αλλά όχι απαραίτητα), αν η κατακρύμνηση του ΣΥΡΙΖΑ δημιουργήσει νέα κόμματα (ένα εκ των οποίων θα έχει πρόεδρο τον Τσίπρα) και αν το ΠΑΣΟΚ θελήσει να κάνει συμμαχίες προκειμένου να κυβερνήσει, τότε είναι πιθανό να δούμε το ΠΑΣΟΚ του Τσίπρα να παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική σκηνή της χώρας.
