Οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Γαλλίας την περασμένη εβδομάδα στο πλαίσιο της αγοράς των φρεγατών Belh@ara από την Ελλάδα υπογράψανε και μια συμφωνία αμυντικής συνδρομής. Επειδή αυτή η συμφωνία υπεραναλύεται τις τελευταίες μέρες και προσαρμόζεται και στις πεποιθήσεις του καθενός, θα προσπαθήσουμε να την αναλύσουμε με βάση τα δεδομένα της.
Τι προβλέπει
Η συμφωνία προβλέπει στην στρατιωτική συνδρομή του ενός μέλους στο άλλο όταν το δεύτερο δέχεται επίθεση στην ‘επικράτειά’ του από τρίτο κράτος. Επικράτεια της Ελλάδας, με νομικούς όρους, αυτή τη στιγμή είναι το έδαφός της και η θάλασσα σε απόσταση 6 ν.μ. από αυτό. Επίσης, προβλέπει συνδρομή της Ελλάδας στις επιχειρήσεις της Γαλλίας στο Σαλέχ (ονοματίζεται στην συμφωνία, ως παράδειγμα). Αυτό γίνεται φυσικά για να μη μπορεί η Ελλάδα (η όποια κυβέρνησή της, ο ΣΥΡΙΖΑ πχ ήδη αντιτίθεται σε αυτό) να βρει δικαιολογίες μη συμμετοχής της στις επιχειρήσεις στο Σαλέχ. Άρα στην Αφρική θα πάμε, αν θέλουμε να διατηρήσουμε τη συμφωνία. Πάμε τώρα να δούμε τι προβλέπει στα δικά μας μέρη.
Μια πολύ σημαντική πρόταση της συμφωνίας είναι ότι για να υπάρξη συνδρομή, και τα δύο μέρη πρέπει να συμφωνήσουν ότι η όποια ενέργεια του τρίτου κράτους αποτελεί επίθεση στην επικράτεια. Αν, λοιπόν, η Τουρκία προβεί σε μια κίνηση που μπορεί να έχει διάφορες αναγνώσεις εμείς θα πρέπει να το συζητήσουμε με την Γαλλία πρώτα πριν ζητήσουμε στρατιωτική συνδρομή. Η συμφωνία, επιπλέον, υπάγεται, είναι μέρος, των αντίστοιχων συμφωνιών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Για αυτό και ίσως διευκρινίζεται ότι η συμφωνία ισχύει ακόμα κι αν το τρίτο κράτος είναι μέλος του ΝΑΤΟ.
Γιατί την ήθελε η Γαλλία
Όσο κι αν ζήταγε η Ελλάδα μια τέτοια συμφωνία, η Γαλλία δεν θα την υπέγραφε αν δεν ήθελε να το κάνει. Ούτως η άλλως συμβαλλόμαστε μεταξύ μας μέσω των αντίστοιχων συμφωνιών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Παρόλα αυτά, η Γαλλία ήταν έτοιμη να υπογράψει την συμφωνία από πέρσι, όταν η Ελλάδα διέκοψε τις συνομιλίες για τις φρεγάτες και ανακοίνωσε διαγωνισμό. Η συμφωνία για την Γαλλία είναι δύο πράγματα.
Πρώτον, είναι μια ξεκάθαρη θέση στη διένεξη της ανατολικής μεσογείου μεταξύ Τουρκίας και όλων των υπόλοιπων. Η Γαλλία, λοιπόν, πέρνει τη θέση της με τους υπόλοιπους και θέλει αυτή η θέση της να είναι αποτυπωμένη σε ένα χαρτί, σε μια συμφωνία. Γιατί; Διότι θέλει να έχει το νομικό έρεισμα να επέμβει όταν απαιτηθεί. Αν τα συμφέροντά της θιγόντουσαν χωρίς να έχει αυτή τη συμφωνία, η όποια επέμβασή της θα έπρεπε πρώτα να συζητηθεί στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, και να δώσει εξηγήσεις σε κράτη που δεν συμμερίζονται τους στόχους της. Κατά συνέπεια, αυτή η συμφωνία είναι προάγγελος αυξημένης παρουσίας της Γαλλίας και των εταιριών της στην ανατολική Μεσόγειο τα επόμενα χρόνια.
Δεύτερον, η Γαλλία αρχίζει να συνάπτει διμερής συμφωνίες με μέλη της ΕΕ διότι μέσα στους στόχους της είναι η διεκδίκηση των πρωτείων στην γερμανοκρατούμενη ΕΕ. Οι συγκυρίες φαίνονται να είναι οι καταλληλότερες, η Αγγλία μόλις αποχώρησε από την ΕΕ λόγο κυρίως των Γερμανών, οι Γερμανοί δεν αλλάζουν απλά κυβέρνηση, αλλάζουν σελίδα στην ιστορία τους και τις πολιτικές τους μετά από την αποχώρηση της μακροβιότερης καγκελαρίου στην ιστορία τους, η Αμερική φαίνεται να μειώνει την παρουσία της στην Ευρώπη και να γλυκοκοιτάει την άνοδο της Γαλλίας έναντι της, λιγότερο συναργάσιμης, Γερμανίας, ενώ εκρεμμούν και τα ανταλλάγματα που θα δώσουν στην Γαλλία για την υπόθεση του AUKUS. Κατά συνέπεια, η Γαλλία αναμένεται να συνάψει κι άλλες διμερής συμφωνίες, στρατιωτικές/οικονομικές/πολιτικές, το αμέσως επόμενο διάστημα.
Γιατί την ήθελε η Ελλάδα
Όπως αναφέραμε παραπάνω, η συμφωνία δεν καλύπτει την Ελλάδα στα πάντα. Αυτά όμως για τα οποία την καλύπτει, είναι αρκετά για να την υπογράψει. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι για χρόνια ζητάμε από τους Αμερικάνους όχι μια ανάλογη συμφωνία αλλά μια απλή επιστολή που να λέει ότι ‘εγγυούνται την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας’, και δεν την πέρνουμε! Η Ελλάδα, μεταξύ όλων των απειλών που υφίσταται από την Τουρκία, απειλείται άμεσα και με κατάληψη βραχονησίδας ή νησιού που θα εξυπηρετεί τους στόχους της.
Άλλωστε το χτίζουν το αφήγημά τους δεκαετίες τώρα: ‘η Ελλάδα έχει καταλάβει νησιά’, ‘η Τουρκία έχει συμφέροντα στο Αιγαίο’, ‘το Αιγαίο δεν λέγεται Αιγαίο, αλλά θάλασσα των νήσων’, ‘τα νησιά έχουν τουρκικά ονόματα και έτσι τα αποκαλούμε στις NAVTEX μας’, ‘το Καστελόριζο δεν υπάρχει’. Το αφήγημα είναι και για εσωτερική αλλά και για εξωτερική κατανάλωση. Από τη μια προσπαθούν με το λέγε-λεγε στα διεθνή φόρα να έχουν νομικό έρεισμα για την μελλοντική ενέργειά τους (χαρακτηριστικό παράδειγμα το τουρκολυβικό μνημόνιο που κατέθεσαν στον ΟΗΕ, και τώρα βγάζουν αντι-ΝΑVTEX που επικαλούνται τις κατατεθείσες συντεταγμένες), από την άλλη πιπιλάνε το λαό τους με το αφήγημα για να έχει η ενέργειά τους την απαιτούμενη λαϊκή αποδοχή.
Αυτή, λοιπόν, η συμφωνία προβλέπει τη συνδρομή της Γαλλίας στην προσπάθειά μας να προστατέψουμε ή να ανακαταλάβουμε έδαφος που θα δεχτεί επίθεση. Αυτό ακριβώς. Ούτε κάτι παραπάνω, ούτε κάτι λιγότερο. Και αυτός είναι αρκετός λόγος για να κάνουμε τη συμφωνία και να στείλουμε λίγους στρατιώτες στο Σαλέχ.
Γιατί δεν τη θέλει η Τουρκία
Η Τουρκία, μετά την υπογραφή της συμφωνίας, έχει πρακτικά σιγήσει. Μερικές παραβιάσεις και 2 ανακοινώσεις ότι ‘θα προστατέψουν τα δικαιώματά τους’ δεν είναι απάντηση. Είναι προφανές ότι δεν περίμεναν να μπει σε χαρτί μια συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας, διότι περιορίζεται ο αριθμός των ενεργειών που έχουν στην φαρέτρα τους έναντι της Ελλάδος. Οπότε, αυτή τη στιγμή, επαναπροσδιορίζουν τα σχέδιά τους. Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, η κατάληψη ενός ελληνικού νησιού είναι πλέον πολύ δύσκολο έως αδύνατο σενάριο, αφού η διαπραγμάτευση (που είναι ο στόχος μιας τέτοιας ενέργειας) δεν θα ξεκινήσει πριν την ανακατάληψη του εδάφους από την Ελλάδα με τη συνδρομή της Γαλλίας. Άρα οι στρατιωτικές απώλειες που θα υπάρξουν δεν θα δικαιολογούνται από το αποτέλεσμα της ενέργειας.
Μέχρι όμως να φτάσουμε σε τόσο επιθετικές ενέργειες, η Τουρκία έχει δείξει ότι διατηρεί μια πλειάδα από άλλες ενέργειες που μπορούν να δημιουργήσουν κρίση και οι οποίες είτε βρίσκονται ξεκάθαρα εκτός της συμφωνίας Ελλάδας-Γαλλίας, είτε σηκώνουν πολύ ‘συζήτηση’ μεταξύ των δύο μερών. Αυτές τις ενέργειες θα τις δούμε σύντομα στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, με κλιμακούμενη σειρά, και θα είναι ο τρόπος που η Τουρκία θα ‘μετρήσει’ την συμφωνία.
Και τώρα τι;
Και τώρα…συζήτηση. Ουσιαστικά η Ελλάδα εμπλέκει την Γαλλία σε μια σειρά από πολιτικές και επιχειρησιακά σχέδια έναντι της Τουρκίας. Αυτό βέβαια μπορεί να είναι και καλό και κακό. Επειδή όμως τα τελευταία πολλά χρόνια η Ελλάδα ακολουθεί κυρίως πολιτική κατευνασμού και όχι επιθετική, περισσότερο καλό μπορεί να κάνει παρά κακό. Όταν δηλαδή η Ελλάδα έχει το τουρκικό ερευνητικό στην ΑΟΖ της και δηλώνει ότι ‘οι κυρώσεις στην Τουρκία δεν είναι αυτοσκοπός’, η εμπλοκή της Γαλλίας σε αυτήν την πολιτική πόσο πιο κακή μπορεί να την κάνει; Μάλλον καλύτερη θα γίνει, αλλά αυτό θα φανεί τους επόμενους μήνες.
Το σίγουρο είναι ότι οι συζητήσεις πρέπει να αρχίσουν από τώρα και να ξέρουμε εκ των προτέρων ποια είναι η γνώμη της Γαλλίας όταν η Τουρκία βγάλει ερευνητικό στα 10 μίλια από το Καστελόριζο και στην ίδια απόσταση από την Κρήτη, όπως επίσης και τη γνώμη της όταν θα εμφανιστεί τουρκικό γεωτρύπανο νότια του Καστελόριζου. Τέλος, το πιο σημαντικό που πρέπει να ξέρουμε από την Γαλλία είναι το τι θα κάνει όταν (και όχι αν) επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια, που είναι αναφαίρετο δικαίωμά μας και μπορούμε να το ασκήσουμε μονομερώς. Αν και, βάση της συμφωνίας μας, σε αυτό δεν υπάρχουν γκρίζες ζώνες. Όταν τα 12 ν.μ. γίνουν επικράτεια και απειληθούν θα προστατευθούν από ελληνικά και γαλλικά στρατεύματα.
